1- قبل از شروع عملیات بتن ریزی مشخصات محل مورد نظر باید با نقشه‌ها ، مشخصات فنی واستانداردها مطابقت کامل داشته باشد . مهمترین اقدامات جهت بررسی مطابقت یا عدم آن بشرح زیرمی‌باشد:
1-1 کنترل نحوه‌بستن آرماتورها
1-2 کنترل قطر وتعداد وفاصله آرماتور ها
1-3 لقمه گذاری زیر و کنار آرماتور ها
1-4 تمیزی سطح بتن مگر ، قالبها ونیز میلگردها
1-5 کنترل فواصل محور تا محور
1-6 کنترل ابعاد وفونداسیون وشناژ
1-7 کنترل قائم بودن انکر بولتها
1-8 کنترل فاصله انکر بولتها
1-9 کنترل تراز روی بتن
2- انواع بتن از نظر روش ساخت:
2-1) بتن آماده
بتن آماده ممکن است به یکی از چهار روش زیر تهیه گردد.
2-1-1 ) تمامی عملیات ساخت در بتن ساز مرکزی انجام وبتن ساخته شده باتراک میکسروبا دور ثابت به محل کار حمل می‌شود.
2-1-2)عمل اختلاط قسمتی در مخلوط کن ثابت وقسمتی در تراک میکسر انجام می‌شود.
2-1-3) عمل اختلاط کلاً در تراک میکسر انجام می‌شود.
2-1-4) اختلاط حجمی مصالح بصورت خشک در میکسر متحرک انجام ، آب بصورت پیوسته به جام مخلوط کن اضافه میگردد.
2-2) بتن ساخته شده در محل
در این روش بتن براساس طرح اختلاط مورد نظر در محل انجام عملیات ساخته شده، اجرا می گردد.
رعایت نکات زیر برای وارد نمودن مصالح به داخل جام مخلوط کن مناسب می‌باشد:
2-2-1) قبل از ورود مصالح حدوداً10 درصد آب مورد لزوم به جام وارد میگردد ، بقیه آب به تدریج با مصالح سنگی وسیمان بصورت یکنواخت وارد جام می‌شود ، بطوریکه 15 درصد آب پس از وارد شدن کلیه مصالح به جام وارد میگردد.
2-2-2) پس از وارد نمودن 10 درصدد مصالح سنگی به جام مخلوط کن سیمان همراه بقیه مصالح بصورت یکنواخت به جام وارد می‌شود.
در شرایط آب‌وهوای سرد ،آب گرم به بتن اضافه می‌شود، برای جلوگیری از گیرش سریع بتن ، اضافه نمودن سیمان باید با تاخیر وپس از اضافه نمودن تمام مصالح سنگی صورت گیرد.
2-2-3) مواد افزودنی باید بصورت مایع همراه با آب وبطور یکنواخت به جام وارد شود وچنانچه اضافه نمودن دو یا چند ماده مضاف برای هر ساخت بتن مجاز باشد این مواد باید بصورت جداگانه اضافه شوند تا از اثرات سوء احتمالی آنها بر یکدیگر جلوگیری به عمل آید.
2-2-4) مدت اختلاط اززمانی شروع می‌شود که تمامی مصالح ( بجز قسمت آخر آب ) وارد جام مخلوط کن شوند . اضافه شدن قسمت آخر آب نباید پس از سپری شدن نصف مدت اختلاط باشد.
حداقل زمان اختلاط قبل از اضافه نمودن قسمت آخر آب بشرح جدول زیر می‌باشد.
جدول 1
|
ظرفیت مخلوط کن (مترمکعب) |
زمان اختلاط (دقیقه) |
|
1.5 کمتر |
1.5 |
|
2 |
2 |
|
3 |
2.5 |
|
4 |
2.75 |
|
4.5 |
3 |
مدت تخلیه بتن ازدستگاه جزء مدت اختلاط محسوب نمی‌گردد.
3- حمل بتن:
حمل باید چنان صورت گیرد که در فاصله زمانی حمل ،نسبت آب به سیمان ،اسلامپ ،میزان هوا ونهایتاً یکنواختی بتن دچار تغییرات قابل ملاحظه ای نگردد.
در انتخاب روش حمل باید به جدا شدن مواد ازیکدیگر ،آب انداختن ویا داخل شدن موادخارجی به بتن توجه خاص گردد.
4- مصالح ،وسایل وتجهیزات:
قبل از شروع عملیات با توجه به نوع عملیات ( بتن آماده یا ساخته شده در محل ) وسایل وتجهیزات مورد لزوم باید در محل آماده باشد.
مهمترین تجهیزات مورد نیاز بشرح ذیل می‌باشند:
4-1) درصورتی که بتن درمحل‌ساخته شود وجود مصالح باکیفیت مناسب و به اندازه کافی جهت عملیات آن‌روزبه علاوه 20 درصد الزامی است. لازم به ذکر است که مصالح موجود درکارگاه باید مطابق مشخصات ذکر شده در طرح اختلاط باشد.
4-2) بتونیر :
تعداد آن‌باتوجه‌به نوع ، حجم کارونیز میزان توان مالی مجری عملیات تعیین میگردد ولی بهرحال هر تعداد از این دستگاه که درکارگاه باشد باید قبل از عملیات تست وسالم بودن آنها تایید شود.
در بتنهایی که لازم است یکپارچه اجرا گردند وجود حداقل دو دستگاه بتونیر در کارگاه الزامی می‌باشد.
4-3 ) ویبراتور:
تعداد باتوجه به حجم کار وتعداد جبهه های کاری تعیین میگردد ولی وجود حداقل یک دستگاه به عنوان جانشین لازم است . تست تمامی دستگاههای اصلی وجانشین قبل از شروع عملیات واطمینان از سالم بودن آنها الزامی است.
4-4) تجهیزات مخصوص بتن ریزی در هوای سرد:
باتوجه به شرایط جوی در صورتی که بتن ریزی در هوای سرد انجام گیرد وجود ضد یخ، وسایل گرمایشی برای گرم کردن آب ودرصورت لزوم مصالح ، وسایل پوششی بتن نظیر نایلون ، گونی، پشم شیشه و ... به اندازه کافی الزامی است.
5- نیروی انسانی:
بااعمال مدیریت مناسب می‌توان باتوجه‌به نوع عملیات بتن ریزی ، نیروی انسانی موجود را براساس تجربه ، تخصص ،توانایی های فردی وحتی خصوصیات اخلاقی ، طوری تقسیم نمود که بتوان دربخش‌های مختلف کار بهره‌وری مناسب را حاصل نمود . درصورتی که عملیات بتن ریزی درچند جبهه کاری انجام گیرد وگروههای مختلف عملیات را انجام دهند ، تقسیم افراد باتجربه تر بطور یکسان در گروههای مختلف و نیز تعیین یک سرپرست برای هر‌گروه می‌تواند در پیشبرد مناسب روند کار مفید باشد.
تعداد نیروهای انسانی ونیز نوع تخصص آنها با توجه به نوع عملیات بتن ریزی تعیین می گردد.
نمونه ذیل برای یک عملیات ساخت بتن در محل با دستگاه بتونیر 500 لیتری پیشنهاد میگردد:
جدول 2
|
ردیف |
عنوان |
تعداد (نفر) |
|
1 |
اپراتور بتونیر |
1 |
|
2 |
کارگر برای شن وماسه |
2 |
|
3 |
کارگر برای سیمان و آب |
1 |
|
4 |
کارگر حمل کننده بتن |
4 |
|
5 |
کارگر پخش کننده بتن در محلهای ریخته شده |
1 |
|
6 |
کارگر ویبره‌زن وماله کش |
1 |
|
7 |
کارگر برای پوشاندن محلهای بتن ریزی شده |
1 |
|
8 |
سر کارگر برای بخش اختلاط بتن و نظارت برکیفیت بتن ساخته شده |
1 |
|
9 |
سر کارگر برای بخش بتن ریزی ونظارت بر کیفیت بتن ریزی ونیز پوشش بتن |
1 |
* بند 7 جدول فوق در صورتی لازم است که باتوجه به شرایط جوی پوشش بتن اجتناب ناپذیر باشد.
6- عملیات بتن ریزی:
6-1) شرایط‌جوی:
باتوجه به اینکه دستورالعمل حاضربرای مناطق سردتهیه شده است شرایط این مناطق تشریح می گردد
درکارهای بتنی هوای سرد به شرایطی اطلاق می‌شود که بیش از سه روز متوالی متوسط درجه حرارت روزانه از 5+ درجه سانتیگراد کمتر باشد،چنانچه بیش از نیمی از روز دمای محیط بالای 10+سانتی‌گرادباشد تلقی نمی‌شود.
6-1-1) توصیه می‌شود که هنگام بتن ریزی دمای هیچ قسمت از بتن تازه از 10+ درجه سانتی‌گرادکمتر نباشد . ولی بهرحال این دما نباید از 5+ درجه سانتیگراد به عنوان حداقل مجاز کمتر شود.
6-1-2) در هوای سرد باید با گرم کردن مواد متشکله بتن دمای مخلوط را به حد قابل قبول رسانید.
6-1-3) برای تهیه بتن در درجه حرارت زیر صفر درجه ابتدا باید قطعات یخ ومصالح یخ زده را از سطح مصالح سنگی جدا ومصالح سنگی را تا بالای 15 درجه ودرصورت‌لزوم آب را تا 60 درجه سانتیگراد گرم نمود . درصورتی که مصالح سنگی خشک باشد می‌توان ماسه را تا 40 درجه سانتیگراد گرم کرد . دراین حالت نیز آب نباید از 60 درجه گرمتر شود.
6-1-4) هنگامی که گرم کردن مصالح سنگی مشکل بوده ویا ممکن نباشد می‌توان ضمن استفاده از آب گرم دمای مخلوط بتن را بالا برد.
6-1-5) دمای آب مصرفی باید یکنواخت وثابت باشد تا تغییری در اسلامپ ساخت‌های مختلف بتن حادث نشود.
6-2 ) طرح اختلاط:
اجرای طرح اختلاط تایید شده توسط دستگاه نظارت امری اجتناب ناپذیر است در این خصوص باید طرح مذکور باتوجه به نوع عملیات ، تجهیزات وادوات عملیات ،توان فنی وتجربه مجری عملیات وسایر عوامل به نحوی به کارگران ابلاغ گردد که ضمن رعایت آن از نظر اجرایی کمترین صعوبت را دارا باشد ومانع پیشرفت سریع کار نباشد. بدیهی است یکی از مهمترین بخشهای این مبحث اندازه‌گیری مصالح متشکله بتن می‌باشد که به شرح ذیل بیان میگردد:
1- سیمان: اندازه‌گیری و توزین سیمان باید بطور جداگانه و دقیق باشد. توزین وانتقال سیمان به دستگاه بتن‌ساز باید نحوی باشد که باعث اتلاف سیمان نگردد.
2- مصالح سنگی: توزین واندازه‌گیری مصالح سنگی باید به روش وزنی صورت گیرد . استفاده از اندازه‌گیری وتوزین به روش حجمی مجاز نمی‌باشد.
3- کنترل رطوبت مصالح سنگی ،خصوصاً ماسه قبل از ورود به دستگاه بتن‌ساز باتوجه به میزان اسلامپ ونسبت آب به سیمان مورد نیاز از اهمیت ویژه‌ای برخودار است . این رطوبت باید قبلاً اندازه‌گیری شده‌ونتایج آن در محاسبه میزان آب منظور شود.
نظارت دقیق بر اجرای دقیق طرح اختلاط خصوصاً در مواردی که بتن در محل ساخته‌می‌شود واز بتونیر معمولی استفاده میگردد وریختن مصالح به داخل جام توسط کارگران انجام میگردد امری اجتناب ناپذیر است زیرا به دلیل عوامل مختلف در زمانی که عملیات طولانی میگردد احتمال اشتباه از طرف کارگران در این خصوص وجود دارد.
6-3 ) کیفیت بتن ساخته شده:
6-4- ریختن بتن درون قالب ، تراکم وتحکیم بتن:
6-5 ) پرداخت سطح بتن:
6-6) نمونه برداری:
در هنگام اجرای عملیات بتن ریزی نمونه برداری از بتن توسط نماینده آزمایشگاه معتبر مورد قبول دستگاه نظارت ودر حضور نماینده دستگاه مذکور الزامی است. در خصوص دفعات نمونه گیری وتعداد آن با هماهنگی دستگاه نظارت ونیز آزمایشگاه اقدام می‌شود ولی به ازای هر 30 مترمکعب بتن حداقل یک نمونه 6تایی مورد نیاز می‌باشد.
پس از انجام عملیات نمونه برداری ، نمونه ها حداقل 24 ساعت در محل نگهداری می‌شوند وسپس به آزمایشگاه حمل می‌گردند در طی 24 ساعت اولیه مراقبت ونگهداری مناسب از نمونه ها شامل عدم جابجایی ،ضربه زدن، پوشش مناسب (درهوای گرم گونی خیس ودر هوای سرد با پشم شیشه) اهمیت ویژه‌ای دارد.
6-7)نگهداری بتن:
نگهداری بتن ریخته شده درمناطق سردسیری اجتناب ناپذیر می‌باشد. در این حالت درصورتی که بتن ریزی در هوای سرد انجام گیرد پوشش بتن بعد از پایان هر بخش از کار انجام می شود ولی در صورتی که بتن ریزی در هوای سرد انجام نگیرد می توان در پایان عملیات آن روزپوشش را انجام داددر هر حال با توجه به دمای هوا در سردترین ساعات شبهای گذشته و نیزپیش بینی شبهای آتی می‌توان با هماهنگی دستگاه نظارت از وسایلی مانند،نایلون،گونی،پشم شیشه و... طوری استفاده نمود که تمام سطوح بتن در برابر سرمامحافظت گردد. استفاده از خاک به عنوان عایق برروی وسایل فوق می تواند مفید واقع گردد درهر حال اهمیت
نگهداری از بتن ،خصوصاً، در شرایط جوی فوق از اهمیت اجرای مناسب آن کمتر نمی باشد.